Gdyńskie kina mają swoje wyjątkowe historie. Były to miejsca barwne, odwiedzane przez rzesze gdynian i przyjezdnych, w latach 70-tych ubiegłego wieku funkcjonujące niemalże w każdej dzielnicy!
Krótka geneza początków kina na ziemiach polskich
Pionierami kinematografii byli działający od 1893 roku wynalazcy: Kazimierz Prószyński, Piotr Lebiedziński oraz Bolesław Matuszewski. Prószyński wynalazł w 1894 roku pleograf – aparat łączący w sobie funkcję kamery i projektora. Lebiedziński skonstruował z kolei w 1895 roku tzw.kinematograf Lebiedzińskiego, na którym zarejestrował dwa filmy krótkometrażowe. Bolesław Matuszewski wraz z bratem Zygmuntem założył zaś w 1895 roku w Warszawie pierwszą polską wytwórnię filmową o nazwie Paryska Fotografia Lux Sigismond et Comp, w której zatrudnił kilku operatorów i zajmował się produkcją krótkiego metrażu.
18 lipca 1896 roku odbył się pierwszy pokaz filmowy, jednakże niezależnie od pionierów, bo przy użyciu kinetografu spółki Edisona. Natomiast pierwsza projekcja kinowa miała miejsce 14 listopada 1896 roku i została przeprowadzona przez ekipę operatorską należącą do Louisa Lumière’a. Pierwsze kino na ziemiach polskich –Gabinet Iluzji – zostało założone w Łodzi w 1899 roku przez braci Antoniego i Władysława Krzemińskich, nie zachowało się jednak do czasów współczesnych. Filmowe ziarno zostało wówczas zasiane, a fascynacja ruchomymi obrazami zaczęła się udzielać wszystkim bez wyjątku.
Jak kino trafiło do Gdyni?
Rozkwit sztuki wizualnej na terenie naszego miasta datuje się już na okres przed uzyskaniem przez Gdynię praw miejskich. Już na przełomie roku 1925 i 1926 zawiązało się tu stowarzyszenie ‚Towarzystwo Dramatyczno-Muzyczne Pro-Arte’, które będzie pełnić ważną rolę w kulturalnym życiu miasta. Teatr, muzyka i budowa instytucji Kulturalnych były ważnym elementem rozbudowy infrastruktury miejskiej oraz zapewnienia wszystkim przyjezdnym oraz nowym mieszkańcom obcowania z kulturą . Obok Pro-Arte powstał również Teatr Żołnierski Wybrzeża Morskiego, Teatr Wybrzeża czy też regionalny teatr Skarżyńskiego. Jednak aby dotrzeć do kina należało dojechać do Wolnego Miasta Gdańsk, gdzie znajdował się najbliższy kinematograf. Kino było swoistą alternatywą dla spotkań z literatami, których wówczas starano się zainteresować Gdynią. Nie wszyscy wobec istniejącego jeszcze zjawiska analfabetyzmu interesowali się literaturą, a obraz ruchomy miał potencjał przemawiania do każdego.
Według najstarszych mieszkańców miasta w tzw. chińskiej dzielnicy istniały przenośne kinematografy, wyświetlające filmy o dość zbereźnej treści, które ochoczo oglądali marynarze i podejrzany element.
Oto chronologia oraz fakty dotyczące gdyńskich kin.
- „Czarodziejka”
- Data istnienia : 14.10.1926 – 06.05.1937 „Czarodziejka”
- Adres : Róg ul. 3 Maja i 10 Lutego- Plac Chrobrego)
Obiekt funkcjonował pod nazwą ‚Kinematograf Czarodziejka’. Istniało w nim pomieszczenie teatralne i koncertowe, funkcjonujące w budynku otynkowanym budynku drewnianym. Czarodziejka posiadała salę prób i koncertowe miejsce dla Orkiestry Marynarki Wojennej oraz Chóru Gdyńskiego. Chór Gdyński konkurował z Chórem ‘Dzwon Kaszubski’.
Właścicielem był Brunon lub też Bronisław Zieliński, Warszawiak. Skąd znak zapytania przy imieniu? Jako Brunon funkcjonuje on w opowieściach oraz na łamach gazet miejskich, ale wedle dokumentów oficjalnych występuje pod imieniem Bronisław. Uzyskał on tymczasowe pozwolenie na budowę kina. Obiekt posiadał 300 miejsc – maksymalnie 400 po udostępnieniu podłogi jako miejsca spoczynku.
Działał w nim też regularnie popularny kabaret prowadzony przez pana Janusza Kowalskiego (szef bufetu ‘Czarodziejki‘). Jakie wyświetlano tam filmy? Przede wszystkim westerny, gatunek płaszcz i szpada (Gdynianie szaleli za „Zorrem” z Douglasem Fairbanksem), młodzież wpatrzona była w Tarzana granego przez Johny’ego Weissmullera, bawił do łez Charlie Chaplin oraz komedie polskie. Taper Janusz (czyli pianista, na żywo reagujący graniem do obrazów) regularnie grał do wyświetlanych filmów.
Augustyn Krauze, pierwszy burmistrz Gdyni wyraził na otwarciu Czarodziejki w 1926 roku nadzieję, iż kino w Gdyni odciągnie od pijaństwa i hultajstwa mieszkańców Miasta. Pierwszym zaprezentowanym filmem był „Neapol, Południowe Włochy”. Seansy wpierw były możliwe zimową porą jedynie 3 dni w tygodniu, potem porą letnią i wiosenną 7 dni w tygodniu. Jakość obrazu gwarantowała aparatura „Ermann”.
W 1929 kino zostało zamknięte – Remont zalecił Mieczysław Bilek, ówczesny prezydent miasta Gdynia. Inspekcja jego urzędników wykazała złą budowę kinematografu oraz Sali (drewniane pomieszczenie groziło niebezpieczeństwem zaprószenia ognia). Pierwszym filmem po przerwie (zmniejszono liczbę miejsc do 240) był „Pan Tadeusz”.
Osobną kwestią były filmy tylko dla dorosłych – urządzano seansy osobno dla mężczyzn i osobno dla kobiet. Hitem był film „Nasza bolączka” o chorobach wenerycznych. Na filmach dla dorosłych często zakazywano muzyki, szczególnie, jeśli filmy były o edukacji seksualnej. Popularnością cieszył się też film „Piekło Kobiet”, będący protoplastą gatunku thrillera erotycznego.
W dni robocze seanse zazwyczaj odbywały się 18.00 i 20.45, w weekendy o 15.00, 17.00, 19.00, 21.00. Raz w tygodniu zmieniano repertuar, tak jak dzieje się teraz (premiery), przedłużano filmy na życzenie publiczności. Stosowano stosowne notki jeśli film zawierał sceny przemocy lub seksu. W 1930 próbowano wprowadzić dźwięk, zakupiona została aparatura odtwarzająca muzykę. Efekt kryzysu i zubożenia ludności powodował coraz mniejsze dochody z biletów, próbowano przyciągnąć ludzi nowymi technologiami udźwiękawiania obrazu. Wobec budowy kamienicy mieszkaniowej Funduszu emerytalnego pracowników banku gospodarstwa krajowego kino zburzono w 1937. Ostatni seans odbył się 06.05.1937. Zaprezentowano film „Adieu” (czyli żegnaj, do widzenia).
Brunon Bronisław Zieliński cieszył się popularnością w Gdyni, wspomagał również kościół w Gdyni. W lutym 1930 roku rozpoczął zbiórkę na budowę kościoła w Gdyni Najświętszego serca Jezus (działo się to podczas projekcji filmu o zwierzętach pt. „Dwadzieścia dni kozy”). Podczas II Wojny Światowej powodu wyświetlania w ‘Czarodziejce’ filmów antyhitlerowskich Brunon / Bronisław został przeniesiony do generalnej guberni. Po wojnie płyty z czarodziejki chodnikowe (reklamy) były w wielu miejscach (ul. Portowa, Starowiejska, 3 Maja). Obecnie jedna z nich znajduje się w podziemiach Muzeum Miasta Gdynia.
- „Casino” / „Morskie Oko”
- Data istnienia : 21.10.1927-1939
- Adres: Skwer Kościuszki, Casino
Właścicielem Kina był Kapitan Stanisław Schmidt – udziałowiec w pierwszej gdyńskiej stoczni ,,Stocznia w Gdyni Towarzystwo z ograniczona poręką” i właściciel willi przy ul. Starowiejskiej 8 – widocznej na zdjęciu poniżej. Po tym, jak udziały spółki wykupił „Danziger Wertf” (Stocznia Gdańska), stwierdził, iż biznes należało rozpocząć gdzie indziej. Tym miejscem była Gdynia.
Na początku pomagała mu żona Izabela, a potem Dyrektor kina i właściciel : Stefan Szczuka. Według dokumentów Daniel Metz pełnił funkcję dyrektora przed panem Stefanem.
Kino znajdowało się w dużej Sali restauracji Casino. Był to swoisty kombinat – oprócz kina mieściła się tam restauracja, sala wykładowa, kasyno, kawiarnia, fotograf. Był to prawdziwy protoplasta multipleksów. Sala mieściła 580 osób. Na seanse obowiązywało znacznie droższe bilety niż „Czarodziejka” ale kino gwarantowało lepszą jakość i komfort oglądania ruchomych obrazów. Pierwszym wyświetlonym filmem była „Czarna Natasza”. Od 1929 roku datuje się działanie kina w „Casino” pod nazwą „Morskie Oko”
W Soboty i niedziele o 23.00 rozpoczynały się seanse dla dorosłych. W tamtych czasach w tych filmach poruszano takie tematy jak walka z następstwem prostytucji, zagadnienia seksualne, okres dojrzewania kobiety. Na dziennych seansach zakontraktowana była orkiestra ‘morskie oko’ z Harry’m Liedkem jako wiodącym pianista.
Sprzęt w kinie robił wrażenie – za oświetlenie służyło 48 lamp elektrycznych, 260 gwiazd zdobiło majestatycznie sufit, poczekalnia mierzyła 300 metrów długości i 5 szerokości. W holu leżały liczne czasopisma i gazety. Kino było czynne codziennie. Ceny biletów na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku kształtowały się następująco : dół sali 1,50 zł a balkon 1,70. W latach 30-tych wprowadzono promocje – na 1 bilet wchodziły dwie osoby. Znów było to pokłosie kryzysu. W 1930 roku zamontowano w Morskim Oku ‘Zeiss ikon’, najnowszy sprzęt dźwiękowy.
Oprócz filmów w Sali występowały teatry, odbywały się akademie z okazji uroczystości państwowych, przybywały tu teatry Warszawskie takie jak Studio-Teatr Ireny Solskiej z Warszawy. Między Schmidtem a Zielińskim z kina „Czarodziejka” istniała duża konkurencja. Walczyli oni o klienta sprowadzając coraz to świeższe teatry i kopie nowych filmów, często oferując lepsze stawki lub zawierając przyjaźnie bądź sojusze z dystrybutorami lub dyrektorami teatrów. A jednak media popierały repertuar „Morskiego Oka” a nie „Czarodziejki”. Premiera pierwszego dźwiękowego filmu w Morskim oku nastąpiła w 21.02.1931 – wyświetlono wówczas film „Parada Miłości”
Prowadzono swoisty wyścig technologiczny – zza wielkiej wody sprowadzono aparaturę Western Electric za 150 tysięcy złotych, które suplementowała Aparaturę „Errman”. Prowadzono też w ‚Morskim Oku’ liczne akcje charytatywne – Dochód z 6 seansów filmu „Deszcz Róż’” o Św. Teresie przeznaczony był w całości na montaż i zakup organów do kościoła Najświętszej Marii Panny. W 1931 grano w kinie film „Na zachodzie bez zmian’ – Z Wolnego miasta Gdańsk przybywały na niego wówczas prawdziwe tłumy Niemców, z tego względu, iż był on filmem tam zakazanym.
Kino zamknięto w 1939 roku. Budynek Casino jeszcze na początku lat 40-tych ubiegłego wieku służył jako magazyn, wyburzony został około 1941 roku.
- „Torpeda”
- Data istnienia : 1929 – 1939
- Adres: Koszary Marynarki Wojennej, Rondo Bitwy pod Oliwą
‚Torpeda’ było kinem w koszarach na 120 miejsc, seanse odbywały się w piątki. Zainaugurowało działalność kinematografu filmem „Z dnia na dzień – wojna polsko-rosyjska”. Drewniany barak w którym kino się mieściło strawił pożar 16.02.1930 roku podczas seansu „Tempo Tempo”, traktującego o radosnych kolarzach. Później nadal odbywały się seanse w barakach nieopodal jako „Kinematograf wojskowy” – była to swoista kontynuacja „Torpedy”. Kino przestało istnieć 1.09.1939 roku i obecnie nie ma po nim śladu, nie licząc trzech otaczających go niegdyś drzew.
- „Bajka”
- Data istnienia : 1931-1939
- Adres: Skwer Kościuszki 14
Właścicielem kina był pan Kazimierz Peszkowski. Salę na 200 widzów gdynianie bardzo chętnie odwiedzali, szczególnie z tego powodu, iż kino wypełniało lukę w seansach dla widzów dorosłych, które odbywały się 7 dni w tygodniu wieczornymi porami. Kino, z racji słabej wentylacji zatrudniało tzw. ‘Perfum-bojów’ – chłopców, którzy podczas seansu rozpylali wonne perfumy aby zatuszować zapach potu.
Pierwszym filmem, który był wyświetlany w kinie „Bajka” był tytuł „Mąż swojej żony”. Ceny biletów kształtowały się zaś od 1 zł do 2,50 zł. Już rok po otwarciu kino zostało zamknięte było z powodów BHP – wówczas zamiast seansów rozpoczęto przedstawiania teatralne m.in. teatru Pro Arte.
W 1932 kino ponownie otwarto, zmniejszając liczbę miejsc do 160 miejsc. Jego działalność przerwał wybuch wojny.
- „Bodega”
- Data istnienia : 1936-1938
- Adres: Plac przy Riwiera – klubie Marynarki Wojennej
Sala Bodegi mogła pomieścić aż 400 widzów. Twórcą kina był Brunon Zieliński, czyli właściciel Czarodziejki, która wówczas już nie istniała. Był to całkowicie jego własny lokal i budynek – kino autorskie. Bilet w cenie 54 grosze był jednym z najtańszych w mieście.
Sam budynek, drewniano-murowany, powtórzył niestety błędy konstrukcyjne Brunona Zielińskiego z „Czarodziejki” – drewniane elementy na skutek zaduchu i braku wentylacji próchniały, pojawiał się grzyb i nieświeży zapach. Młodzi chłopcy, w zamian za możliwość oglądania seansów rozpylali perfumy po Sali, byli to tak zwani ‘Perfum-Boje’. Część z nich pracowała zresztą na etacie jako rozpylacze w kinie ‚Bajka’.
10.12.1938 roku, podczas wyświetlania filmu „Trędowata” kino spłonęło (obyło się bez ofiar) . Przyczyną był wadliwy komin. Najpopularniejszymi filmami wyświetlanymi w kinie Bodega były „Cowboy – prawdziwa historia”, „Córka Frankensteina” oraz „Zbieg z San Quentin”.
- „Lido” / „Wolność” / „Atlantic”
- Data istnienia : 1937-01.01.1990
- Adres: 3 Maja 28
Budynek został wybudowany w 1934 roku. Był on siedzibą narodowej Galerii Morskiej w Gdyni, stworzonej przez wybitnego malarza Mariana Mokwę. Formalnym właścicielem był Stefan Schmidt.
Kino zostało otwarte jako swoisty suplement przyciągający ludzi do galerii. Często zdarzało się że zamożniejsi widzowie wychodzili z seansu z zakupionymi obrazami. Budynek posiadał nowoczesną wentylację, Mieszkanie dla stróża i jego rodziny oraz mieszkanie dla kinooperatora, ceny kształtowały się przystępnie – od 1 do 2,50 pln.
Pierwszym filmem zaprezentowanym w Lido był „Król i Chórzystka”. Oprócz seansów urządzano tu wernisaże, koncerty, przedstawienia teatralne. Były ku temu niezłe warunki – sala gwarantowała miejsce na 510 osób. Co ciekawe, 18.01.1937 kino spłonęło (wada komina) – zamknięte zostało na dwa miesiące.
Miejsce znacznie ucierpiało wraz z wybuchem II Wojny Światowej. Spalono wówczas wszystkie obrazy jako element pro-polski. Podczas wojny obiekt funkcjonował jako kino „Goten”.
Po wojnie państwo odebrało nowo wyremontowany budynek Mokwie. Kino upaństwowiono i prezentowano do odwilży jedynie filmy radzieckie. Pierwszym seansem powojennym była projekcja filmu „Sekretarz Rejkomu”. Chciano nadać kinu nazwę „Moskwa” lub „Leningrad”, jednak udało się przeforsować neutralniejszą nazwę „Atlantic”, która funkcjonowało do początku roku 1990, czyli do zamknięcia kina. Potem mieścił się tam ciucholand oraz supermarket. Obecnie w dawnym kinie mieści się klub muzyczny „Atlantic”.
- Warto dodać, że w Gdyni istniały też kina objazdowe. Pierwsze kina objazdowe prowadzili pan Wacław Garby oraz Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej. W 1936 otrzymał Wacław Garby pozwolenie na bycie objazdowym kinooperatorem. Filmy, często anglojęzyczne, przywożone były przez marynarzy tajnie. Niektóre z tytułów to : „Pechowy John”, „Kłamiesz kobieto”, „Królowa puszczy”, „Małżeństwo”, „Żywot św. Franciszka”. Diecezjalny instytut Akcji Katolickiej prezentował słabe kopie filmu „Bitwa pod Somną”. Były często nadwyrężone intensywnym wyświetlaniem i nierzadko kończyły się przed finałową sceną bitwy.
- „Polonia” / „Apollo” / „Goplana”
- Data istnienia : 1937 – 1999
- Adres : Ul. Żeromskiego 49
Właścicielem tego kina, mogącego pomieścić aż 460 osób był lokalny przedsiębiorca Stanisław Pręczkowski oraz spółka „Kino-Polonia”, założona przez dwóch gdańszczan – Edgara Betlejewskiego oraz Alfonsa Nowcę. Ten ostatni był też właścicielem kilku ziem na terenie obecnej dzielnicy Obłuże.
Ceny biletów kształtowały się raczej mało atrakcyjnie dla najuboższych mieszkańców miasta : 1 zł za gorsze miejsca, 2 zł za lepsze. Za gorsze miejsca uznawano z tyłu Sali.
Co ważne, kino to posiadało pierwsze numerowane miejsca na Sali kin Gdyńskich (numerowane bilety) oraz pierwszą kurtynę! Marmurowe elementy wnętrza, prelekcje oraz spotkania elit oraz polityków świadczyły o tym, iż to kino przeznaczone było dla zamożniejszych mieszkańców Gdyni.
W czasie drugiej wojny światowej zmieniono nazwę ‚Polonia’ na „Apollo”, a na początku lat 50-tych na ‚Goplanę’. Kino zamknięto 10.10.1999. Obecnie sala jest nieużywana.
- „Atlantic” / „Lily” / „Promień”
- Data istnienia : 03.02.1937-1991
- Adres : Ul. Chylońska 44)
Chylońskie kino zostało otwarte w marcu 1937 roku (wpierw jako ‘Atlantic’, potem jako ‘Lily’). Pierwszym filmem prezentowanym w kinie była „Mleczna Droga”.
Pomieszczenie było ogrzewane piecem kaflowym przy jednoczesnym braku wentylacji, co powodowało częsty zaduch. Kino posiadało 140 miejsc.
- „Miraż” / „Neptun”
- Data istnienia : 01.07.1937-1988
- Adres : Gdańska 238 / Aleja Zwycięstwa 238)
Pierwszy zaprezentowanym filmem w tym orłowskim kinie była „Barbara Radziwiłłówna”. W komfortowej sali z odpowiednią wentylacją mogło pomieścić się aż 140 osób.
Niewielkie orłowskie kino słynęło po otwarciu z działalności charytatywnej – tzw. Poranki dla szkół – 25 % dochodu z biletów przeznaczano na budowę szkół. Akcja była kontynuowana po wojnie, z tym ze podniesiono procent do 50%. Po wojnie wznowiono działalność, jednak w obliczu braku modernizacji sprzętu oraz awaryjnie działającej infrastruktury nie cieszyło się ono popularnością. Niemniej istniało aż do końca lat 80-tych ubiegłego wieku.
- Kino bezimienne (budowa niedokończona)
- Adres : Ul. Świętojańska 133
W latach 1937-1939 w miejscu obecnego U7 powstawać zaczęła sala na 1500 osób przeznaczona na działalność kinową i widowiskową. Budowę przerwał wybuch wojny i nigdy nie została ukończona. Stanisław Miecznikowski ,architekt, twórca YMCI (1948), był projektantem i inicjodawcą pomysłu budowy tego największego gdyńskiego kina.
- „Zorza” / „Union” / „Fala”
- Data istnienia : 03.1938-2000
- Adres : Ul. Mireckiego 14
Właścicielem ‚Zorzy’ był Gwidon Sokołowski. Swój majątek, zarobiony częściowo za wielką wodą zainwestował w kino mające przynieść chlubę tej rozbudowującej się zachodniej części miasta. Do kina sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych sprzęt nagłaśniający Philips. Kino cieszyło się dużą popularnością, z racji bliskiego położenia dużych skupisk mieszkaniowych przy ul. Morskiej. Otwarte zostało 18.02.1938 roku, a pierwszym wyświetlonym filmem był „Dorożkarz nr 13”.
Sala gwarantowała 300 miejsc siedzących, przy maksymalnym oblężeniu i dostawieniu krzeseł mogło się tu pomieścić 400 osób. Miejsce było dobrze przemyślane pod względem przeciwpożarowym i po wojnie nie przebudowywano jego wnętrz pod nowe przepisy bezpieczeństwa.
Podczas wojny zmieniono nazwę na „Union” i wyświetlano tam głównie materiały propagandowe. Po wojnie kino działało z powodzeniem do końca XX wieku jako „Fala”. Obecnie we wnętrzu mieszczą się magazyny ‚Clinica Medica’.
- „Gwiazda” / „Bałtyk” / „Warszawa”
- Data istnienia : 03.03.1939-2003
- Adres : Świętojańska 36
Najnowocześniejsze kino na Wybrzeżu swoich czasów mieściło 1000 osób na widowni. Posiadało klimatyzację, wygodne siedzenia, bar z fontanną, kawiarenkę, palarnie, marmurowe zdobienia i ogrzewanie gorącym powietrzem.
Kino powstało według projektu inż. Józefa Langiewicza (przybył do Gdyni w 1924 roku), Józef Langiewicz był również jego właścicielem do spółki z Józefem Jereczkiem (menadżer). Wyposażenie kosztowało 350 tyś złotych. Nazwę wymyśliła Helena Grossówka, aktorka, zachwycona projektem wnętrz i ideą najnowocześniejszego kina miasta Gdynia. Ekran miał 8 metrów podstawy, a długość całej sali wynosiła 28 metrów.
Pierwszym filmem wyświetlonym po otwarciu w 1939 roku było „Kłamstwo Krystyny”. Koncert towarzyszący zagrała Orkiestra Marynarki Wojennej. Pierwszym zagranicznym filmem były zaś „Zeznania Szpiega”. Seanse odbywały się w godzinach : 15.00, 17.00, 19.00, 21.00. Ceny biletów kształtowały się od 1pln, 1.50 pln i 2 zł za parter oraz 2 zł i 2,50 zł za miejsca na górze.
W czasie drugiej wojny światowej ‘Gwiazdę’ przemianowano na„Stern Licht-Spiele”. Właścicielem został niemiecki impresario Georg Schmidt. Schmidt podszedł do sprawy przejęcia kina z poszanowaniem starej nazwy – niemiecka nazwa była tłumaczeniem dawnej polskiej nazwy.
Co ciekawe, w czasie wojny przetrzymywano w Sali kinowej zestrzelonych aliantów. Transportowano ich potem do Szwecji, gdzie mieścił się punkt przerzutowy.
Po wojnie Kierownik okręgowego wydziału kinofikacji na terenie województwa gdańskiego, Józef Zakrzewski, uruchomił tu kino „Bałtyk”. Otwarcie nastąpiło 24.05.1945. Pierwszym filmem po reaktywacji kina był „Anatolij Iwanowicz gniewa się” i „Przygody Tarzana”. Kino miało nazywać się „Moskwa” – w 1950 roku próbowano sforsować tą nazwę, ale wobec protestów Gdynian, zmieniono na Warszawę. Był to skutek społecznego kompromisu. Wraz ze zmianą nazwy zmniejszono liczbę osób do 801 miejsc na widowni na skutek przepisów przeciwpożarowych.
Szczególnym wydarzeniem była premiera filmu „Zakazane Piosenki” w 1947 roku – co ciekawe, wszedł on tego samego dnia do kina ‘Atlantic’. Podczas remontu w 1981 roku odkryto pocisk zakleszczony w stropie oraz skrzynki z amunicją z czasów II WŚ.
W kinie Warszawa odbywały się projekcje Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Wejście zdobił piękny neon gazowy.
Kino zlikwidowano w 2003 roku, ostatnim filmem wyświetlonym w Sali był dramat „Frida” z Salmą Hayek w roli głównej . Maciej Mokros, wieloletni kinooperator ‘Warszawy’ w dniu zamknięcia napisał następujący list : „Główną przyczyną likwidacji naszego obiektu były systematycznie malejąca frekwencja widzów i coraz większe problemy z uzyskaniem kopii filmowych od rodzimych dystrybutorów. Dnia 03.03.2003 kino nasze pożegnało swoją widownię obrazem „Frida” wyświetlanym o godzinie 21.35. Tego samego dnia gościliśmy też wdowę po inż. Langiewiczu który wybudował kino jeszcze przed wojną. Niestety czasy świetności tego obiektu dawno już minęły i pomimo pełnej sprawności całego wyposażenia kino zostało zamknięte. Sprzęt kinotechniczny został zdemontowany i zabezpieczony, mając nadzieję że jeszcze kiedyś nasza grupa miłośników kina, która w ostatnim czasie starała się prowadzić to kino, zorganizuje w Gdyni jakiś mały kameralny przybytek dziesiątej muzy. Chciałbym podkreślić że to jeszcze nie jest koniec kina „Warszawa”, to tylko kwestia czasu ale niestety nie wiemy jeszcze jak długiego. W każdym razie na pewno kino przy ulicy Świętojańskiej 36 przeszło już do historii i nie jest już możliwe reaktywowanie jego pod tym adresem. W miejscu kina powstaje teraz samoobsługowy sklep spożywczy jednej ze znanych sieci marketów, oraz pasaż handlowy. Na koniec chciałbym podziękować wszystkim wiernym widzom oraz osobom zaprzyjaźnionym za odwiedzanie naszego kina. Postaramy się nie dopuścić do niezdrowej hegemonii instytucji z ulicy Waszyngtona i bezsensownego windowania cen biletów, które już się stało faktem.”
- „Mewa” / „Klubowe” / „Kinoteatr Grom”
- Data istnienia : 1952 –
- Adres : Rondo Bitwy pod Oliwą
Miejsce znane jako „Grom” obecnie nosi nazwę następującą : Sala Widowiskowa Klubu 3 Flotylli Okrętów „Grom”
Sala główna mieściła z początku 893 widzów. Potem liczbę miejsc zmniejszono z powodów przepisów przeciwpożarowych. Usunięto wówczas co drugi rząd. Było to pierwsze kino z ogromnym panoramicznym ekranem z USA, który funkcjonuje do dziś.
Ciekawostką jest, że w roku 1957 w kinie wyświetlono aż 475 seansów filmowych dla 235 tys. widzów, co czyni to kino gdyńskim rekordzistą w tamtym okresie.
W 1980 roku zmniejszono liczbę miejsc siedzących, po demontażu co drugiego rzędu sala mogła jednorazowo pomieścić jedynie 600 osób (400 na dole, 200 u góry). Mimo wszystko ogrom miejsca i jego pełne elegancji wnętrza mogły spokojnie konkurować z takimi miejscami jak Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej.
Sekretem tego miejsca jest jego położenie. Obiekt został wybudowany w 1952 na zasypanym stawie wiejskim – popularnym miejscu służącym do połowu ryb, a w czasie wojny służącym za miejsce gdzie niemieccy żołnierze ścigali się łódkami. Staw został zlikwidowany przez inspektora nadzoru budowlanego jako relikt dawnych czasów, mimo iż budynek można było postawić w innym miejscu. Spowodowało to regularne zalewanie orkiestronu (pomieszczenie dla orkiestry) oraz pokoju suflera przez wody gruntowe. Kres tej sytuacji przyniosło dopiero zalanie orkiestronu kilkumetrową warstwą betonu. Obecnie obiekt służy celom kulturalnym dla mieszkańców miasta, odbywają się tam koncerty oraz przedstawienia. Nie służy już jako kino.
- „Mimoza”
- Data istnienia : 1956-1968
- Adres : Portowa 15
Niewielkie kino mieściło się w gmachu dawnej milicji. Pierwszym wyświetlonym filmem był western „Dyliżans”. Kino mogło pomieścić 160 osób, mieściło się w dawnej salce służącej za miejsce do wykładów i zajęć.
W latach 60-tych kino przeszło mały remont, wymieniono dwa projektory. Obecnie w tym miejscu znajduje się świetlica Komendy Miejskiej Policji. Z racji lokalizacji do kina chętnie uczęszczali milicjanci oraz aparat bezpieczeństwa. Kino raczej omijały osoby o podejrzanej reputacji.
- „Marynarz”
- Data istnienia : 1959-1993
- Adres : Bosmańska 127
Obłużańskie kino mieściło aż 300 osób. Charakteryzowało się dość pochyła podłogą, co miało szczególne znaczenie w obliczu tego, co mieściło się w miejscu kina po jego zamknięciu spowodowanym coraz mniejszą ilością kinomanów po transformacji ustrojowej. Zarówno siłownia ‘ Samson ‘, jak i istniejący krótko klub koncertowy ‘Mix’ gwarantowały wrażenia takie jak zsuwające się po pochyłej podłodze sztangi i hantle czy butelki po piwie. Niewiele jest informacji o cenach biletów w ‘Marynarzu’. Wiadomo tylko od mieszkańców, iż miejsca położone wyżej były droższe niż te na dole.
Co ciekawe, na tyłach budynku istniało mieszkanie dla kinooperatora. Jeszcze w latach dwutysięcznych mieszkała tam rodzina Szymborskich.
- 1968 – 1979 „Iskra”
- Data istnienia : 1968-1979
- Adres : Widna 1
Kino położone w dzielnicy Witomino mieściło 150 osób. Zostało otwarte w przystosowanej do potrzeb kinowych dawnej remizie strażackiej. Kino istniało krótko i po zaledwie 11 latach funkcjonowania zostało zamknięte. Później mieścił się tam magazyn Społem. Obiekt rozebrano w 1987 roku.
- Jagienka”
- Data istnienia : 1969 – 1980
- Adres : ul. Łowicka 51
Nazwa kina położonego w dzielnicy Mały Kack pochodziła od Jagienki z Krzyżaków. (w filmie postać Jagienki ze Zgorzelic grała aktorka Urszula Modrzyńska, która miała również dalekie gdyńskie korzenie). Krzyżacy byli zresztą pierwszym filmem tam wyświetlanym.
Kino mogło pomieścić jednorazowo 100 osób. Jego głównym problemem nie była frekwencja – zazwyczaj na sali był komplet – a brak należytej wentylacji, przez co w obiekcie panował nieznośny zaduch.
Zanim powstało tu kino działał tu Osiedlowy Dom Kultury, potem Dom Kultury. W kinie co jakiś czas wyświetlano bloki filmów radzieckich. Cykl nosił tytuł ‘ Siła w obrazie – klasyki kina ZSRR ‘
Bilety kosztowały 10 zł. Seanse odbywały się dwa razy w tygodniu seans na 17.00 i na 09.00 – poniedziałki i piątki. W budynku mieści się obecnie Gdyńskie Centrum Kultury.
Zdjęcia pochodzą z archiwów autora, materiałów Muzeum Miasta Gdynia oraz z forum ‚Plan Miasta Gdynia’ (autor : Onlajn Lajn).