Z przeszłości ulicy Starowiejskiej – Co stało na miejscu centrum ‘Atrium’?

Dzisiejszy fronton domków, fot. Michał Miegoń

 

Ulica Starowiejska to najstarsza ulica miasta Gdynia, której korzenie sięgają dawnych wiejskich czasów tych okolic. Właśnie wzdłuż tej ulicy od XIII wieku skupione było osadnictwo na obszarze wsi, której centrum położone było w okolicy obecnego Placu Kaszubskiego. Po uzyskaniu przez Gdynię praw miejskich, przy dawnej piaszczystej drodze jaką była Starowiejska zaczęły powstawać murowane domy, kamienice, coraz to większa ilość zakładów rzemieślniczych i usługowych. W 1928 roku wyprostowano jej bieg, pozwalając na wygodny przejazd automobilów. Niewiele wcześniej powstało tu kilka domków, których fasady są wciąż widoczne na froncie centrum handlowego „Atrium” (ul. Starowiejska 41-43). Jaka jest ich historia?

// fot. autor Budynek Atrium, stan dzisiejszy

Domki te powstały w latach 1924-1926. Niewiele jest informacji z tamtych lat o ich genezie. Wiadomo jednak, że owa zwarta zabudowa, choć w z początku różniąca się nieco wyglądem od jej późniejszej formy (budynki powstawały w niewielkich odstępach czasowych) budowana była z przeznaczeniem mieszkalno-usługowym. Przed wojną istniały tam : sklep tytoniowy, niewielka cukiernia, zakład szewski. Dość ciasne zbicie budynków w jeden kompleks spowodowane było prostą przyczyną – granicą działki na której były postawione. Na zapleczu domków stało kilka drzew, które stanowiły granicę sąsiednich gruntów, a których część jest widoczna do dziś.

Domki przy Starowiejskiej 41-45 fot. Rocznik Gdyński 8

 

Szczęśliwie budynki przeżyły wojenną zawieruchę w nienaruszonej formie. Uszkodzony został jedynie system wodociągowy w obrębie jezdni i studnia znajdująca się na podwórzu oraz strop najwyższego budynku. W okresie powojennym w jednym z domków pod numerem 43 rozpoczął działalność legendarny już zakład fotograficzny Miruś. Jego założyciele, Jadwiga i Roman Męcik przenieśli go do Gdyni z miejscowości Jawor koło Wrocławia w 1948 roku. Nazwa Miruś pochodzi od imienia ich syna. Zakład ten szybko zyskał miano jednego z najpopularniejszych i najsprawniejszych w mieście (tradycje fotografowania w rodzinie Męcik sięgają 1899 roku). Fotografowali się tam marynarze, urzędnicy, młodzież i zwykli mieszkańcy. Kolejki sięgały często aż po dworzec, szczególnie w okresie egzaminów i letnią porą, gdy klientami byli też liczni turyści. Po 1974 roku, gdy zakład zaczęła prowadzić sama pani Jadwiga, rozpoczęto kursy i szkolenia uczniów w zawodzie fotografa. Część osób spośród grona przeszkolonych z powodzeniem do dziś prowadzi własne zakłady w Gdyni. Zakład Miruś do dziś funkcjonuje przy ulicy Amona 40Ł (Gdynia Chwarzno) i uwiecznia na fotografiach kolejne pokolenia mieszkańców Gdyni.

// fot. Mapa 1924

Wielką popularnością cieszyły się usługi szewca, pana Franciszka Śliwy, który miał swoją pracownię tuż obok Foto Miruś. Jego czeladnikiem i uczniem był między innymi Henryk Daduń, popularny szewc, którego zakład mieści się przy Ul. Antoniego Abrahama 23. Na przestrzeni lat w domkach mieścił się serwis naprawy rowerów pana Plichcińskiego, szklarz oraz sklep z drobiazgami.

// fot. Domki przy Starowiejskiej, autor nieznany

Kompleks budynków, jako zwarta historyczna zabudowa ulicy Starowiejskiej został wpisany w latach 80. na listę zabytków 1. klasy. Na skutek spraw własnościowych i prawnych w 1994 roku zarówno sklepy jak i mieszkańcy zostali z niego przesiedleni do innych obiektów, a sam budynek z listy zabytków został zdjęty. Wówczas rozpoczęto rozbiórkę domków, w ich miejscu zaplanowano budowę wysokiego budynku usługowo-mieszkalnego ‘Atrium”. Wielofunkcyjny budynek (projekt firmy Arch – Deco / INPRO) zachował na froncie elewacje dawnych budynków, łącząc tradycje z historią. Zabieg ten, w obecnych czasach powszechy, w roku 1994 w Gdyni był prekursorski. Za uwzględnienie spuścizny miejsca w obrębie nowoczesnej architektury dostał on nagrodę Czas Gdyni w kategorii wyróżnionej gdyńskiej inwestycji roku 1999. Jednak ślady przeszłości w tym miejscu nie ograniczają się do dawnej fasady kompleksu domków. W podwórzu wciąż można odnaleźć ślady po życiu dawnych mieszkańców ulicy Starowiejskiej. Historia stojącej tam do dziś pompy wodnej sięga roku 1924. Charakterystyczne zdobienia (Kaszubski smok) i sama pompa to obecnie łącznik przeszłości z teraźniejszością coraz cięższy do znalezienia w śródmieściu Gdyni. Wraz z trzema wysokimi drzewami, jest to unikatowy, choć miniaturowy fragment dalekiej, a jednak bliskiej przeszłości naszego miasta.

// fot. Ozdobny element pompy fot. Michał Miegoń

 

// fot. Zagajnik na podwórzu fot. Michał Miegoń

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

Możesz użyć następujących tagów oraz atrybutów HTML-a: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>